Nếu bạn cảm thấy khá đường đột khi lúc nào cũng được nghe về cụm từ “nông nghiệp tái sinh”, thì bạn không hề nghe sai chút nào. Khái niệm này đã thu hút sự chú ý đáng kể vào những năm gần đây, mặc dù đây không phải là khái niệm mới lạ đối với Rainforest Alliance.
Kể từ năm 1987, chúng tôi đã nỗ lực để làm cho nông nghiệp trở nên bền vững hơn bằng cách hợp tác với người nông dân trên toàn thế giới để sử dụng các phương pháp canh tác giúp bảo vệ đất đai. Chúng tôi coi tính bền vững là một cuộc hành trình—và đối với chúng tôi, đích đến cuối cùng chính là sự tái tạo.
Nói cách khác, canh tác bền vững là phương pháp giảm thiểu tác hại – bước đầu tiên quan trọng trên con đường tạo ra hệ thống tổng thể thực sự giúp làm tăng thêm độ phong phú của thiên nhiên. Ví dụ, người nông dân có thể bắt đầu bằng cách giảm các yếu tố đầu vào bên ngoài như thuốc trừ sâu, và cuối cùng là nâng cao sức khỏe cho đất đai của mình để không cần nhiều thuốc trừ sâu nữa. Khi các biện pháp làm màu mỡ đất – chẳng hạn như trồng cây che bóng để bảo vệ và nuôi dưỡng đất – được áp dụng trên mọi phương diện, quý vị đã tạo cho mình một trang trại tái sinh.
Canh tác xem như là một giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu
Trên tinh thần của báo cáo gần đây của Liên Hợp Quốc về đa dạng sinh học toàn cầu – đã chỉ ra những phát hiện đáng báo động đó là thế giới chưa đạt được mục tiêu nào về ngăn chặn sự tàn phá môi trường – chúng ta không thể chỉ bằng lòng với việc là hạn chế các tác động tiêu cực của mình đối với đất đai: Chúng ta phải thiết kế lại các hệ thống trang trại để tăng cường đa dạng sinh học và lưu giữ các-bon trong đất. Gần hai triệu loài đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng, một phần là do hệ sinh thái bị phá hủy – thường được gọi là “thay đổi mục đích sử dụng đất” hoặc “chuyển đổi” – và nông nghiệp chính là yếu tố chủ đạo dẫn đến sự phá hủy này.
Ở những khu vực nhiệt đới, nơi Tổ chức Rainforest Alliance đang hoạt động, số lượng các loài trên mét vuông nhiều hơn so với các khu vực ở vĩ độ phía bắc – vì vậy khi các khu rừng nhiệt đới bị tàn phá vì mục đích nông nghiệp, thì số lượng loài bị biến mất sẽ tăng nhiều hơn. Các phương pháp canh tác thông thường như bón quá nhiều phân bón và thuốc trừ sâu gây ra thêm một chuỗi các tác động tiêu cực đến các hệ sinh thái quý giá này.
Ngay tại Rainforest Alliance, thì nông nghiệp tái sinh là một trong những cách làm thông minh nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, bởi vì để đạt đến mức mà các trang trại thực sự có thể tái sinh, thì trang trại phải tính đến các tác động ngày càng gia tăng của biến đổi khí hậu. Điểm “thông minh” ở nông nghiệp thông minh với khí hậu là các mối đe dọa về khí hậu cụ thể – cho dù đó là hạn hán, lũ lụt hay nhiệt độ tăng lên – đối với một vùng, một cây trồng hay thậm chí một trang trại nhất định, đều xác định các phương pháp để ứng phó với những thách thức này.
Dưới đây là một số lĩnh vực mà Rainforest Alliance thúc đẩy nông nghiệp tái sinh:
Sign up for useful tips to green your life and protect our planet.
Đa dạng sinh học trang trại và rừng
Nhiều người trong chúng ta sẽ nghĩ đến động vật hoang dã tiêu biểu khi chúng ta nghĩ đến đa dạng sinh học – và thực sự, tất cả các loài động vật đều cần thiết cho sự cân bằng của tự nhiên, đó là lý do tại sao Chương trình Chứng nhận Rainforest Alliance nghiêm cấm việc săn bắn ở các trang trại. Cho dù những sinh vật nhỏ bé nhất, chẳng hạn như 200.000 loài thụ phấn (ví dụ như các loại chim, dơi và ong) cũng rất quan trọng đối với các hệ sinh thái và sản xuất lương thực. Nông lâm kết hợp, chính là một thực hành canh tác các loại cây trồng xen với các cây bản địa, và thiết lập các hành lang cho cuộc sống hoang dã là hai cách làm hiệu quả để thúc đẩy đa dạng sinh học trên toàn thế giới.
Trang trại cà phê Aquiares Estate Coffee rộng 1.000 ha ở Costa Rica, nằm giữa khu bảo tồn lớn nhất của nước này và một dãy núi lửa, là ví dụ điển hình về cách mà các phương pháp canh tác được thiết kế để tăng cường đa dạng sinh học và nuôi dưỡng đất có thể khôi phục sức khỏe tổng thể của hệ sinh thái. Tổng Giám đốc Diego Robelo nói rằng kể từ khi bắt đầu thực hiện chuyển đổi bền vững với Rainforest Alliance từ năm 2003, trang trại này đã chuyển từ việc sử dụng phương pháp độc canh hoàn toàn dưới ánh nắng mặt trời (full-sun) sang trồng cà phê dưới bóng cấc loài cây bản địa.
Là trang trại cà phê có chứng nhận Rainforest Alliance lớn nhất ở Costa Rica, Aquiares là một trang trại tiên phong trong việc áp dụng các nguyên tắc tái sinh trên quy mô lớn, trồng hơn 50.000 cây và kết nối hiệu quả hai hành lang động vật hoang dã quan trọng. Giờ đây, trang trại tự hào có 76 loài cây bản địa khác nhau và 140 loài chim – 103 loài trong số đó chưa từng được nhìn thấy trước khi Aquiares bắt đầu hợp tác với Rainforest Alliance.
Đường thủy
Vùng đệm ven sông – dải đất dọc theo các tuyến đường thủy mà trên đó có trồng cây và thực vật – là bắt buộc phải có trong chương trình chứng nhận của chúng tôi, cũng như một loạt các biện pháp bảo tồn nước khác được thiết kế để ngăn chặn xói mòn ở các sông suối tại địa phương.
Tại vùng Juaboso-Bia trồng ca cao của Ghana, nạn phá rừng và biến đổi khí hậu đã khiến một con sông quan trọng của địa phương bị khô cạn một vài tháng trong năm. Một nhóm gồm 36 cộng đồng canh tác ca cao mà Rainforest Alliance hợp tác cùng đã thành lập một ban quản lý đất đai có nhiệm vụ lập kế hoạch và thực hiện việc trồng cây bản địa trên các bờ sông. Người nông dân cũng đưa vào các phương pháp bảo tồn nước và đất khác, và con sông này lại bắt đầu chảy quanh năm.
Biến đổi khí hậu: thích ứng, khả năng chống chịu và giảm thiểu
Nông nghiệp thông minh với khí hậu giúp người nông dân thích ứng với khí hậu thay đổi bằng cách xác định các thách thức khí hậu cụ thể – chẳng hạn như các kiểu thời tiết mới, mùa vụ ngắn hơn, hạn hán hoặc mưa lớn – và tìm ra các phương pháp phù hợp để vượt qua những thách thức này. Kiểu thích ứng có mục tiêu này giúp nông dân xây dựng khả năng chống chịu với các tác động có hại của biến đổi khí hậu: Một nghiên cứu về nông dân trồng cà phê Colombia cho thấy rằng trong một năm thời tiết bất lợi và nhiễm nấm nhiều, các nông dân có chứng nhận chỉ mất 1% năng suất trong khi nhóm đối chứng bị mất 52%.
Hơn nữa, nông nghiệp thông minh với khí hậu giúp chống lại biến đổi khí hậu, vì đất khoẻ mạnh – lợi ích rõ ràng của các thực hành tái sinh – có thể hoạt động như một hồ cacbon (hồ chứa) và bồn cacbon (cơ chế loại bỏ khí nhà kính khỏi khí quyển). Trên thực tế, đất là hồ cacbon trên cạn lớn nhất trên hành tinh – thậm chí còn lớn hơn cái mà chúng ta gọi là pythomass, tổng lượng chất hữu cơ thực vật sống trên Trái đất.
Các loại cây trồng tương thích với phương pháp nông lâm kết hợp mang lại thêm lợi ích về khí hậu: Độ che phủ của cây không chỉ giúp cải thiện đa dạng sinh học và chất lượng cây trồng, mà còn là một cách khác để chống lại sự nóng lên toàn cầu, vì cây cối hút cacbon ra khỏi khí quyển.
Quản lý đất, cỏ dại và dịch hại tổng hợp
Quy trình trở thành trang trại không sử dụng thuốc diệt cỏ là minh chứng cho hành trình chuyển từ nông nghiệp bền vững sang tái sinh. Mahendra Peiris, một nhà sáng tạo về quản lý cỏ dại không dùng thuốc diệt cỏ được sử dụng tại các trang trại trồng chè có chứng nhận Rainforest Alliance ở Sri Lanka, giải thích rằng năm đầu tiên của phương pháp này cần sự đầu tư đáng kể về nhân công. Công nhân nhổ cỏ dại độc hại và để lại những loại cỏ có ích để chúng sinh sôi và làm giàu nitơ cho đất (cỏ dại độc hại được ủ thành phân bón).
Đến năm thứ hai, cần đến ít nhân công hơn vì cỏ dại mềm phát triển mạnh giúp loại bỏ cỏ dại độc hại. Đến năm thứ ba, năng suất cây trồng có thể tăng tới 20% và nông dân tiết kiệm được chi phí vì họ không cần mua thuốc diệt cỏ nữa. Kết quả cuối cùng: đất đai màu mỡ hơn, các bụi chè phát triển tốt và các con sông suối trong lành.
Việc để lại những loại cỏ dại vô hại đó cũng giúp bảo vệ trái đất khỏi ánh nắng trực tiếp và giữ độ ẩm cho đất – tốt cho các loại cây trồng. Các biện pháp khác mà chúng tôi thúc đẩy nhằm cải thiện sức khỏe của đất bao gồm tăng chất hữu cơ trong đất, tăng khả năng tái chế chất dinh dưỡng và cải thiện khả năng hấp thụ và giữ nước của đất.
Vì phương pháp quản lý cỏ dại toàn diện này (cũng như quản lý dịch hại tổng hợp) là một công cụ mạnh mẽ để cải thiện sức khỏe của đất, nên phương pháp này là một trọng tâm quan trọng của các khóa tập huấn và chứng nhận của Rainforest Alliance.
Cải thiện năng suất và sinh kế
Hạnh phúc của người canh tác đất là chìa khóa cho bất kỳ hệ thống canh tác tái sinh nào – và điều đó có nghĩa là một phần cải thiện năng suất cây trồng và thu nhập cho nông dân. Một nghiên cứu gần đây đã bác bỏ niềm tin lâu đời rằng việc tăng cường đa dạng sinh học ở các trang trại sẽ làm giảm năng suất, và trong hoạt động của mình, chúng tôi đã phát hiện ra rằng thực ra sản lượng đã được cải thiện.
Tại vùng Junin thuộc dãy Andes của Peru, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng một hợp tác xã cà phê có chứng nhận Rainforest Alliance đã tăng sản lượng hàng năm của mình, dẫn đến doanh thu thuần từ cà phê cho các trang trại được chứng nhận là 280 USD trên mỗi ha. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng năng suất cao hơn thường dẫn đến thu nhập cao hơn ở các trang trại được chứng nhận và cây trồng được chứng nhận thường có giá thị trường cao hơn. Robelo ở trang trại Aquiares cho biết chất lượng cà phê của trang trại đã được cải thiện, điều này cho phép họ bán cà phê với giá cao hơn.
Rainforest Alliance cũng giúp các nông dân qui mô nhỏ tăng cường kỹ năng quản lý trang trại và các thực hành kinh doanh để cải thiện thu nhập hộ gia đình. Một phần quan trọng trong đó, đối với Rainforest Alliance, là đưa người phụ nữ góp phần vào việc cân bằng giới: Các chuyên gia nói rằng phụ nữ, chiếm 60% lực lượng lao động trong nông nghiệp ở các nước đang phát triển, có vai trò chủ đạo đối với an ninh lương thực và cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Cuối cùng, chúng tôi nhận ra tất cả các tác nhân trong chuỗi cung ứng cần phải chia sẻ trách nhiệm để góp phần cải thiện sinh kế, từ đó các rủi ro, chi phí và gánh nặng từ việc sản xuất bền vững không chỉ thuộc về người nông dân.
Cơ hội để chữa lành
Chúng tôi làm việc cùng với người nông dân trên toàn thế giới, những người đã chứng minh rằng nông nghiệp có tiềm năng to lớn để tạo ra những tác động tích cực đến đa dạng sinh học và khí hậu. “Thiên nhiên từ trước đến giờ vốn dĩ rất bao dung”, Juliana Jaramillo chuyên gia nông nghiệp của Rainforest Alliance nói. “Nhưng điều đó đang thay đổi. Chúng ta đang nhận thấy những dấu hiệu cho thấy “một đi không trở lại” từ chính sự lạm dụng của mình. Đó là lý do tại sao việc giảm tác động có hại của chúng ta là không còn đủ nữa – chúng ta phải cải thiện sức khỏe của Trái đất. Và nông nghiệp mang đến cơ hội tuyệt vời để thực hiện điều đó”.
